Kompensasjonsordning for deltaking i Horisont Europa (Retur-EU)

Forskingsinstitutta står for ein stor del av norsk deltaking i HEU-prosjekt. Formålet med Retur-EU er å sikre at norske institutt kan delta i fleire slike prosjekt. Ordninga fungerer som ei resultatbasert grunnløyving. 

Kva institusjonar gjeld Retur-EU for   

Retur-EU gjeld for alle institusjonar lista opp på Forskingsrådets liste over godkjende forskingsorganisasjonar, anten under overskrifta "Organisasjoner omfatta av regjeringas Strategi for heilskapleg instituttpolitikk, inkludert organisasjonar omfatta av Retningslinjer for statleg grunnløyving av forskingsinstitutt og forskingskonsern" eller under overskrifta "Andre einingar i offentleg sektor som er pålagd å utføre forsking og andre godkjende forskingsorganisasjonar". I det følgjande er alle desse omtalte som "institutt". 

Støttegrad og utbetaling  

Tildelt støtte frå Retur-EU skalerer med løyvingane til institutta frå Horisont Europa. Midlane for eit gitt år blir utbetalte i tre like ratar fordelte utover dei følgjande tre åra etter at EU-prosjekta vart etablerte. For inneverande år blir tilskotet berekna slik:  

• For forskingsinstitutt omfatta av Retningslinjer for statleg grunnløyving utgjer Retur-EU mellom 33,3 og 50 % av samla støtte frå EU. Sjå "Utregning av differensiert del" nedanfor.  
• For andre godkjende forskingsorganisasjonar utgjer Retur-EU 33,3 % av samla støtte frå EU. 

Tildeling frå Retur-EU kan ikkje vere høgare enn at dei samla inntektene til instituttet frå EU og Retur-EU ikkje overskrid dei reelle, faktiske kostnadene for instituttet for å gjennomføre EU-prosjekta.  

I revidert nasjonalbudsjett for 2024 vart tidlegare års øvre ramme for ordninga på 500 millionar kroner oppheva. Same metode som i 2022 og 2023 for utrekning av støttegrad vil derfor bli vidareført, i alle fall i 2024. Behovet for støtte vil variere frå år til anna på grunn av det skiftande innhaldet i HEU-utlysingane og suksessen til institutta. Forskingsrådet er derfor i løpande dialog med Kunnskapsdepartementet om korleis Retur-EU skal finansierast. 

Føringar for bruk av midlar tildelte fra Retur-EU og rapportering   

Midlar frå Retur-EU skal brukast i samsvar med Retningslinjer for statlig grunnbevilgning til forskingsinstitutter og forskingskonsern, jfr. pkt. 5.3 "Disponering av grunnbevilgningen". Dette gjeld også for institutt som ikkje er omfatta av desse retningslinjene. Institutt som er omfatta av retningslinjene vil få Retur-EU-midlar som eit tillegg til grunnløyvinga. Andre insitutter som er på sin plass støtte frå ordninga, vil få midlane gjennom eit eige tilskotsbrev.  

Institutta må rapportere på bruken av midlane innan ein nærare fastsett frist. 

HEU-prosjekt som kvalifiserer til Retur-EU 

Forskingsrådet bereknar tildelingane frå Retur-EU for eit gitt år av gongen basert på oppdaterte tal i EUs prosjektdatabase eCorda over EU-kommisjonens bidrag til godkjende prosjektkostnader.  

Hovudregelen er at alle prosjekttypar i Horisont Europa utløyser Retur-EU, blant dei:    

• Research and Innovation Actions      
• Innovation Actions 
• Coordination and Support Actions 
• Marie Sklodowska-Curie Actions 
• European Research Council 
• European Innovation Council 

Unntak kan finnast. Forskingsrådets vurdering vil då basere seg på om instituttet har eit reelt kostnadsdekningsbehov i prosjekta. Også for prosjekt som får delfinansiering frå partnarskap (European Partnerships) under Horisont Europa, kan EU-kommisjonens bidrag kvalifisere for støtte frå ordninga.  

Retur-EU blir ikkje utløyst for prosjekt finansiert av samfinansierte partnarskapar (co-funded partnerships) eller av kostnader relatert til medlemskap i partnarskap (European Partnerships). Løyvingar som dekkjer dei reelle, faktiske kostnadene for instituttet, utløyser heller ikkje Retur-EU.  

Samarbeid med næringsliv og offentleg sektor, og dessutan prosjektkoordinering, gir ekstra utteljing 

 Retur-EU inkluderer også midlar for å stimulere til at institutt samarbeider med norsk næringsliv og offentleg sektor og til koordinering av EU-prosjekt. Årleg ramme utgjer 8 % av Retur-EU-beløpet utløyst av nye prosjekt i eit gitt år (jf. avsnittet over), då fordelt med 4, 2 og 2 prosentpoeng på høvesvis samarbeid med norsk næringsliv, samarbeid med offentleg sektor og koordinatoransvar.   

Desse midlane kjem i tillegg til utbetalingane frå Retur-EU beskrivne ovanfor, føresette at dei samla inntektene til instituttet frå EU og Retur-EU ikkje overskrid dei reelle, faktiske kostnadene for instituttet for å gjennomføre EU-prosjekta. Dei blir fordelte proporsjonalt med EU-tildelinga til institutta i dei prosjekta som kvalifiserer. Utbetaling føreset at aktørane frå næringsliv og offentleg sektor er partnar eller koordinator i EU-prosjektet.  

Utrekning av differensiert del  

Differensieringa gjeld berre institutt som er omfatta av retningslinjene for statleg grunnløyving. Ho er knytt til kostnadsnivået til instituttet (gjenspegla i timesatsane til instituttet) og gjeld berre institutt der grunnløyvinga utgjer mindre enn 17 % av netto FoU-driftsinntekter. (Netto FoU-driftsinntekter er driftsinntekter eksklusive inntekter overførte til andre, fråtrekt finansinntekter og andre inntekter.) Merk at Forskingsrådet bereknar grunnløyvingas del av netto FoU-driftsinntekter som eit gjennomsnitt av dei siste tre åra, der det siste året tel dobbelt. 

kvart enkelt institutts støttesats er lik produktet av to faktorar, kalla A og B (støttesats = A x B), avgrensa oppover og nedover til høvesvis 50 og 33,3 % (av samla støtte frå EU).  

• Faktoren A er eit forholdstal lik den vekta timesatsen til instituttet for forskarar dividert med gjennomsnittleg vekta timesats for forskarar i dei femten institutta med høgast vekta timesats for forskarane sine, men er blir oppover avgrensa til talet 1. Faktoren A blir dermed lik 1 for institutt med relativt høgt kostnadsnivå, noko lågare enn 1 for institutt med relativt lågt kostnadsnivå. Vekta timesats for eit institutts forskarar blir berekna ut frå instituttets innmelde (og budsjetterte) timesats, talet på årsverk og forventa talet på fakturerte timar per forskar for dei ulike kategoriane til instituttet av forskarar.  
• Faktoren B er lik 50 % for institutt der grunnløyvinga utgjer mindre enn 13 % av netto driftsinntekter og lik 33,3 % for institutt der grunnløyvinga utgjer meir enn 17 % av netto driftsinntekter. I intervallet der grunnløyvinga er mellom 13 og 17 % varierer B lineært frå 50 % til 33,3 %. På denne måten får vi ein glidande overgang omkring 15 % slik at institutt som eit år ligg rett under (eller over) og det neste året rett over (eller under) denne grensa for grunnløyvingas del av netto driftsinntekter, ikkje skal få ei veldig stor endring i tildelt støttesatsen frå eit år til det neste.